اهداف اصلی نظام حسابداری بخش عمومی
اهداف اصلی نظام حسابداری بخش عمومی
1) کمک به بخش عمومی برای ایفا و ارزیابی مسیٔولیت پاسخگویی عمومی
2) تامین نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان ازگزارشات مالی واحدهای گزارشگر
3) ایجاد بستر لازم جهت استخراج و محاسبه دقیق بهای تمام شده برنامه ها , فعالیتها , خدمات و محصولات در راستای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد.
ساختار نظام حسابداری و گزارشگری مالی بخش عمومی
نظام حسابداری بخش عمومی دارای اجزای متعددی می باشد که هر یک به تفصیل در این نظام، تعریف و محدوده آن مشخص شده است. این اجزا شامل: مفاهیم و استانداردها، ساختار و تشکیلات بخش مالی، فهرست حساب ها، روش گردش عملیات، کدگذاری مراکز هزینه، دستورالعلهای حسابداری، نحوه رسیدگی و گزارشگری مالی و مدیریتی است.
اجزای نظام حسابداری بخش عمومی به صورت یک زنجیره متصل به هم میباشند، لذا رعایت تمامی اجزا برای دستیابی به اهداف فوق الذکر ضروری است.
مفاهیم و تعاریف
الف - تعاریف
با توجه به اینکه مبنای تهیه دستورالعملهای حسابداری نظام حسابداری، مفباهیم نظری و استانداردهای حسابداری بخش عمومی میباشد، لذا تعاریف و گزارشهای مورد استفاده در این نظام بر اساس استانداردهای مذکور به شرح ذیل است:
1) مبنای تعهدی: مبنایی است که بر اساس آن معاملات و سایر رویدادهای مالی در زمان وقوع (و نه فقط در زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد) شناسایی و در اسناد و مدارک حسابداری ثبت میشود و در صورتهای مالی دوره مربوط انعکاس مییابد. عناصر شناسایی شده بر اساس مبنای تعهدی شامل داراییها، بدهیها، ارزش خالص، در آمدها و هزینه ها هستند.
2) سال مالی: یکسال هجری شمسی است که از اول فروردین ماه هر سال آغاز و به پایان اسفند ماه همان سال ختم میشود.
3) دارایی: منبع تحت کنترلی است که برای واحد گزارشگر دارای منافع اقتصادی یا توان خدمت رسانی می باشد.
4) بدهی: تعهد فعلی واحد گزارشگر است که ایفای آن مستلزم خروج منابع از واحد گزارشگر خواهد بود.
5) ارزش خالص: عبارت است از ارزش کل داراییها منهای ارزش کل بدهیهای واحد گزارشگر.
6) درآمد: عبارت است از افزایش در داراییها، کاهش در بدهیها، و یا ترکیبی از هر دو که منجر به افزایش ارزش خالص طی دوره میشود.
7) هزینه: عبارت است از کاهش در داراییها، افزایش در بدهیها، یا ترکیبی از هر دو که منجر به کاهش ارزش خالص طی دوره میشود.
استانداردهای حسابداری بخش عمومی چهارچوبی را فراهم میکند تا طبق آن، واحدهای گزارشگر بخش عمومی رویبدادهای مالی خود را شناسایی و ثببت نمایند. همین بین این استانداردها چارچوبی را برای گزارشگری مالی بخش عمومی در قالب صورتهای مالی فراهم میکند.
هدف استانداردهای مذکور تعیین مبنای ارائه صورتهای مالی با مقاصد عمومی یک واحد گزارشگر به منظور حصول اطمینان از قابلیت مقایسه با صورتهای مالی دوره های قبل آن واحد و صورتهای مالی سایر واحدهای گزارشگر است. علاوه بر صورتهای مالی، واحدهای گزارشگر استفاده کننده از بودجه عمومی دولت بایستی فرم های بودجه ای و اسناد و مدارک لازم در تهیه صورتحساب نهایی اعتبارات هزینه و تملک دارائی های سرمایه ای را مطابق دستورالعمل ابلاغی طی نامه شماره 54/131077 مورخ 1398/7/2 تهیه و ارایه نمایند.
پ- اهداف صورتهای مالی
1- ارائه اطلاعاتی درباره وضعیت مالی و تغییر در وضعیت مالی یک واحد گزارشگر است که برای طیفی گسترده از استفاده کنندگان در اتخاذ تصمیمات اقتصادی و ارزیابی مسیٔولیت پاسخگویی مفید واقع شود. به منظور دستیابی به این هدف، در صورتهای مالی یک واحد گزارشگر، اطلاعاتی درباره موارد زیر ارایٔه میشود:
- انواع و میزان منابع در دسترس برای ارایٔه خدمات در دوره جاری و دوره های آتی و کفایت منابع هر سال برای مصارف همان سال؛2- به منظور دستیابی به این اهداف، در صورتهای مالی یک واحد گزارشگر، اطلاعاتی درباره موارد زیر افشا میشود:
الف) داراییها
ب) بدهیها
پ) ارزش خالص
ت) در آمدها
ث) هزینه ها
ج) سایر تغییرات در ارزش خالص
چ) منابع
ح) مصارف
خ) وجوه دریافتی از طرف دولت
3- اگر چه اطلاعات مندرج در صورتهای مالی میتواند در دستیابی به اهداف صورتهای مالی، مربوط تلقی شود اما احتمال تأمین تمام این اهداف بعید به نظر میرسد؛ اطلاعات مکمل از جمله اطلاعات غیر مالی میتواند همراه با صورتهای مالی تصویر جامع تری از فعالیتهای واحد گزارشگر طی دوره ارایه نماید.
ت- اجزای صورتهای مالی
مجموعه کامل صورتهای مالی شامل اجزای زیر است :
1) صورت وضعیت مالی
2) صورت تغییرات در وضعیت مالی
3) صورت تغییرات در ارزش خالص
4) صورت مقایسه بودجه و عملکرد
5) یادداشتهای توضیحی که شامل خلاصه ای از اهم رویه های حسابداری و سایر یادداشتهای توضیحی است.
ارایه صورت جریان وجوه نقد در واحدهای گزارشگر مشمول استانداردهای حسبابداری بخش عمومی، اختیاری است.